vistayi neden sevelim

Vista'yı Neden Sevelim?

Microsoft Windows Vista ile çok şey vaat etmişti. Daha iyi performans, daha rahat kullanım, daha görsel bir arayüz ve daha nice özellik… Siz Vista'yı kullandınız mı bilmiyorum, fakat şahsi tecrübelerime dayanarak bu vaatlerin büyük kısmının yerine gelmediğini söyleyebilirim.

Bazı teknoloji yazarları, durup durup kendi kullandıkları işletim sistemlerinin (ya da diğer yazılımların) ne kadar iyi olduğunu anlatma gereği duyar. Yıllarca Windows kullanmış, ardından Linux'a geçmiş olmama rağmen, böyle bir saplantım olmadığını söylemek istiyorum. Gerek Windows, gerek Linux veya dilerseniz Mac OS X diyelim; hepsinin avantajlı olduğu noktalar vardır. Hatta avantaj tanımı, kullanıcıdan kullanıcıya bile değişir. Bu yazıda, Vista'nın zayıf-kötü noktalarına değineceğim. Bunu yapmamın nedeni, Linux'un üstünlüğü ya da benim Linux saplantımdan kaynaklanmıyor. Bunu yapıyorum çünkü Vista'nın eleştirilecek yönleri var.

Daha İyi Performans?!

Eğer eski bir bilgisayarınız varsa, Vista'yı zaten çalıştıramazsınız. Yeni ve güçlü bir bilgisayardan bahsediyorsak, çalıştırmanız mümkündür ama bu sefer de beklediğiniz performansı alamayabilirsiniz. Vista seleflerine göre ciddi oranda sistem kaynağı tüketiyor. Yeni kurulmuş bir işletim sistemi, açılır açılmaz 1 GB belleğin yarısını kendine rezerve ederse, buna başka ne ad verilir bilemiyorum.

Vereceğim değerler yaklaşık ve kurduğunuz programlara göre değişebilir, ancak aşağı yukarı, Windows XP ilk kuruluşunun ardından 200 MB civarı bellek tüketir. Yüklediğiniz programlara ve arka plânda çalışan servislere ya da yazılımlara göre bu boyut -kısa sürede- daha da artmaktadır. Linux ise kaynak tüketiminde çok daha mütevazi davranır. Arka planda çalışan birçok hizmete ve 3 boyutlu kullanım imkanı veren xgl'e rağmen, sistemin kullandığı bellek 170 ile 200 MB arasında seyreder. Elbette işletim sistemi tarafından tüketilen bellek miktarı, her şey demek değildir. Ancak RAM'inizin yarısını kendi işlerine ayıran ve yaklaşık 512 MB'i kullanılmaz hâle getiren bir yazılımdan da şüphe duymamız anlaşılır bir durum.
Daha iyi performans tartışmalı bir konu. Fakat Vista kullananların benden farklı düşüneceğini sanmıyorum. Şimdilik kullandığımız birçok program XP için tasarlanmış ve onun için derlenmiş; henüz gerçek anlamda Vista programlarına geçtiğimizi söyleyemeyiz. Vista farklı bir mimarı ve buna uygun tasarlanan programlar, performansı bir nebze arttıracaktır. Yine de şu anı bakarsak, büyük bir değişim, performans konusunda büyük bir sıçrama yaşayacağımızı sanmıyorum. Anlayacağınız daha çok para ödeyip, bilgisayarınızı daha yavaş çalıştıran bir işletim sistemine sahip oldunuz. Tebrikler!

Daha Kolay Kullanım?!

Çok uzun süre Windows ailesinin bireylerini kullandım. Buna eski 3.1 ile Windows 2003 Server arasındaki hemen hemen bütün versiyonları dahil edebilirsiniz. Birinden ötekine geçerken genellikle zorlanmamışımdır. Tanıdık arayüz, tanıdık isimler, benzer araçlar vs... Altyapı ve kısmen arayüz değişiklikleri yaşansa da, bu değişim sizi bir önceki sürümden kopartacak kadar fazla değildir. Ancak Vista bu kuralı ciddi ölçüde çiğniyor. En azından ben Vista'yı kullanırken böyle bir hisse kapıldım.


Müşteri sadakati, ürün yapısının sürekliliğine de bağlıdır. Her seferinde başka bir arayüzle karşınıza çıkan bir program ailesine alışmak hâyli zor olurdu. Şu ana kadar Windows arayüzlerinde çok ciddi bir değişim olmamasını buna bağlayabiliriz. Belki tek neden bu değildir ama var olanlar arasında güçlü bir konuma sahip olduğu da bir gerçek. İşte bu yüzden Vista'nın var olan arayüzü değiştirmesi, beni şaşırtıyor. Peki değişen arayüz, daha kolay ve daha iyi bir kullanım sunuyor mu? Olumsuz cevap vermek zorundayım; daha kullanışlı bir arayüz olduğunu söyleyemeyeceğim.

Vista birçok yeni özellik sunuyor. Ama bunları kullanmak ya da kullanmaya alışmak zaman istiyor. Eğer yeterli sabrı gösterirsenz, kim bilir, belki zamanla size eski Windows sürümlerinden daha kolay gelecektir.

Başlat menüsüne değinerek bir iki eleştiri yapabiliriz. Vista başlat menüsünü hayli kompakt hâle getirmiş; artık ekranın yarısını kaplayan bir yapı yok. Ancak bu durumun kullanışsız bir hâle döndüğünü eklemem gerekir. Evet daha ufak bir Başlat menüsü var; ama kullanışsız.

Eleştirilerimize dosyalar arasında gezinirken birçok özelliğin listelenmesi ya da denetim masasındaki gereksiz görselleştirmelerle devam edebiliriz. Görsellik elbette önemlidir. Ama işlevsellik daha ön plândadır. Bakmaya kıyamayacağınız kadar muhteşem bir araba düşünün... Aracın kapı kollarını bulup-açamadığınız sürece, arabanın güzelliği bir işinize yaramayacaktır. Vista için de durum buna yakın sayılır. Görsellik artmış ama kullanım işlevselliği azalmış...


Vista'nın kullanım konusunda sağladığı en byük yenilik her yerden, her an arama yapabilmeniz. Neredeyse Terabyte (1 Terabyte = 1024 Gigabyte) sınırına erişen sabit diskler düşünüldüğünde, bu elbetteki gerekli... Ancak çığır açan yepyeni bir özellik değil.

Google Desktop çıkalı bunca zaman olmuşken, bütünleşik aramanın o kadar da etkileyeci olmadığını düşünüyorum. Üstelik Google, Microsoft aleyhine bu konuda bir dava açarak kazandı. Mahkeme kararına göre Vista için çıkartılacak servis paketinde, arama özellikleri daraltılacakmış.

Günümüzde kablosuz iletişim oldukça önemli. Vista, sunduğu bir takım özelliklerle, kablosuz bağlantıya verdiği önemi göstermiş. Örneğin iki-üç bilgisayar arasında dosya paylaşımı yapmanız gerekiyorsa, hemen geçici bir ağ kurup, kendi bilgisayarınızı ana makine yapabiliyor ve diğer bilgisayarların makinenize bağlanmasını (ya da tam tersini) sağlayabiliyorsunuz. Bu işlemi daha önce bu kadar pratik yapamıyorduk. Vista'nın belki de en çok hoşuma giden özelliği bu oldu.

Daha İyi Arayüz?

Vista'nın en heyecanla beklediğim özelliklerinden biri Aero arayüzüydü. Aero, ev kullanıcılarının üç boyutlu işletim sistemi kullanabileceğini gösterdi. 3 boyutlu işletim sistemi Aero ile ortaya atılmış bir kavram değil. 2004 yılında Sun Microsystems'in prototip olarak ürettiği 3 boyutlu bir masaüstü projesi ortaya çıkmıştı. Ne yazık ki Looking Glass isimli bu enteresan çalışmanın kullanıcılarla buluştuğunu göremedik. İşte Microsoft, Vista ile bunu yapacağını söylüyordu; kullanıcı masaüstünü üçüncü boyuta taşıyacaktı.


Vista'nın çıkışı birkaç defa ertelendi. Bu ertelenmeler sürüp giderken, Linux dünyasında heyecan verici gelişmeler yaşanmaktaydı. 2006 yılında xgl isimli bir projeyle tanıştık. Direkt Novell tarafından geliştirlen xgl, Linux kullanıcılarına muhteşem bir arayüz sunuyordu. Hareketli menüler, sürüklendiğinde organik bir şekilde tepki veren pencereler, Mac OS işletim sistemindekine benzer efektler ve en önemlisi 3 boyutlu bir küp üzerine dizilmiş masaüstleri... Bırakın Windows Vista'yı, hiçbir işletim sisteminde buna benzer bir şey görmemiş, duymamıştık.

Xgl'in marifetini ilk önce YouTube'a konulan videolarda görmüştüm. Böyle muhteşem bir arayüzün ev bilgisayarlarında kullanılması için hayli zaman olduğunu ve hazır olsa bile oldukça güçlü bilgisayarlara gerek olacağını düşünmüştüm. Büyük bir memnuniyetle her konuda da yanıldığımı söyleyebilirim. Birkaç ay içinde xgl'i, eski bilgisayarlarımızda bile kullanmaya başladık.

Linux'ta 3 boyutlu arayüz o kadar başarılıydı ki, kısa zaman içinde Beryl adında alternatif bir proje daha ortaya çıktı. İnanılmaz görsel efektlerle, isterseniz ekranınıza yağmur yağdırıyordunuz, isterseniz pencerelerinizi alevlendiriyordunuz ya da 4 farklı filmi kübün dört yanına yayarak aynı anda izliyordunuz. Gerçekten muhteşem bir arayüzden söz ediyoruz. Neyse, konumuza geri dönüp, Vista'ya kaldığımız yerden devam edelim. (XGL konusunda daha fazla bilgi isterseniz, daha önce yazdığım Linux'u Üç Boyutlu Kullanmak yazısını okuyabilirsiniz.)

Xgl, Beryl gibi projelerin neredeyse 1 yıl ardından Vista son kullanıcıya sunuldu. Karşımızda daha güzel bir Windows arayüzü olduğu kesindi. Ama Linux ya da Mac OS X ile karşılaştırınca, Vista'nın oldukça yavan kaldığını belirtmek gerekir.

Lansmanı yapılırken öve öve bitirilemeyen Aero arayüzü, benim beklentilerimi karşılamakta yetersiz kaldı. (Bunda hiç kuşkusuz xgl kullanmışlığımın etkisi vardır.) Muhtemelen XP'den Vista'ya geçen Microsoft kullanıcıları, Vista'nın yeni tasarımını beğenecektir. Ancak daha gelişmiş olan xgl ya da Beryl'i kullananlar, Vista'yı bir mucize olarak isimlendirmez. Kaldı ki Aero'nın sisteme bindirdiği hatrı sayılır yükü de hesaba katmalıyız.
Aero arayüzünün sistem performansına önemli ölçüde negatif etkisi var. Kullanacağınız bilgisayarın tatminkâr olmasını ve ekran kartının güçlü olmasını şart koşuyor. Hâlbuki, rakiplerinin (xgl ve beryl) oldukça mütevazi sistemlerde dâhi harikalar yaratıyor.
Benim size tavsiyem bütçeniz uygunsa bir windows Vista sahibi olun derim.
Size iyi günler...